काठमाडाैं । महिनावरीमा प्रयोग हुने मेन्स्टुअल कपको प्रोटोटाइप पहिलोपटक सन् १९३० को दशकमा देखा परेको थियो । यसको पेटेन्टको लागि पहिलो आवेदन सन् १९३७ मा अमेरिकी अभिनेत्री लियोना चार्मसद्वारा गरिएको थियो ।

पछिल्ला केही वर्षयता याे कप थप आधुनिक र सुधारिएर देखा परेकाे छ । सिलिकन, रबर वा लेटेक्सबाट बनेको यो सानो कप आकारको वस्तुले बिस्तारै तर स्थिर रूपमा सेनेटरी प्याडको ठाउँ लिइरहेको छ । यसको एउटा कारण सेनेटरी प्याड एक पटक मात्र प्रयोग गरिन्छ, जबकि महिनावारी कप एकपटक भन्दा बढी प्रयोगमा ल्याउन सकिनुका साथै बढी व्यावहारिक र टिकाउसमेत हुन्छ ।

यी कपहरू धेरै साइजमा उपलब्ध छन् । यसको लम्बाइ ४ देखि ६ सेन्टिमिटरसम्म हुन्छ । एकै समयमा, शीर्षमा यसको व्यास घ देखि छ सेन्टिमिटरको बीचमा छ । उच्च उत्सर्जन भएका महिलाहरूलाई ठूला आकारको कप चाहिन्छ । स्वच्छता र सुरक्षित प्रयोगको सन्दर्भमा डाक्टरहरूको दिशानिर्देशहरू पछ्याउँदै, यो उत्पादन पूर्ण रूपमा सुरक्षित छ र १० वर्षसम्म टिक्न सक्छ ।

योनिमा मेस्टुअल कप कसरी राख्ने ?

यो कपलाई महिलाको योनिमा हाल्नुअघि यसलाई दुई वा तीन भागमा फोल्ड गर्नुपर्छ, जसले गर्दा योनीमा सजिलै राख्न सकिन्छ । यसलाई धेरै तरिकामा फोल्ड गर्न सकिन्छ ताकि यो सहज देखियोस् ।

यो कप राख्ने महिला आफ्नो खुट्टा फैलाएर र घुँडा टेकेर पनि शौचालय वा ओछ्यानमा बस्न सक्छिन् । यदि तिनीहरूको यौनांग एकदमै सुख्खा छ भने, यो कप राख्न असहज हुन सक्छ, त्यसैले महिलाले पहिलोपटक यो कप प्रयोग गर्दैछ भने लुब्रिकेन्ट प्रयोग गर्नुपछ । त्यसपछि यसलाई बिस्तारै भित्र खन्याउनुपर्छ । हामीले रगत बग्ने ठाउँ छोड्ने बित्तिकै कप खुल्छ । यसलाई भित्र राम्ररी मिलाउन यसलाई अलिकति घुमाउनुपर्छ ।

औँलाको सहायताले यसलाई ट्याम्पुन जस्तै गरी योनांग भित्र राख्नुपर्छ । यो कप ट्याम्पुन भन्दा फरक छ किनभने यसको कार्य रगतलाई शोस्ने मात्रै हैन होइन यसले रगतलाई संकलन गर्ने काम पनि गर्छ । एकपटक घुसाएपछि, यो कप योनांगको छेउमा टाँसिन्छ । यसलाई खुला राख्नको लागि यसको छेउमा रहेको इलास्टिक ब्यान्डलाई अलिकति कडा बनाइन्छ । यो विस्तार हुन्छ र थोरै भित्र अवतल हुन्छ र योनांगको छेउमा जोडिन्छ ।

मेस्टुअल कप एक पटकमा अधिकतम १२ घण्टासम्म प्रयोग गर्न सकिन्छ । यद्यपि, उच्च उत्सर्जन भएका महिलाहरूलाई ४ देखि ६ घण्टा पछि यसलाई परिवर्तन गर्नुपर्छ । यसलाई हटाउन केही असहज हुन सक्छ । त्यसैले महिलाले यो कप प्रयोग गर्दा भित्रको खाली ठाउँ कम गर्न औंला प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
यसको सानो आकारले यसलाई पत्ता लगाउन मद्दत गर्दछ ।

तर, यसले पनि समस्या निम्त्याउन सक्छ । नुहाउँदा यसलाई हटाउन सहज हुन सक्छ, तर शौचालयमा बस्दा पनि यसलाई हटाउन सहज हुन सक्छ । सामान्यतया पहिलो पटक यो कप प्रयोग गर्दा महिलालाई असहज हुन सक्छ । यो कप प्रयोगमा बानी बसाल्न महिलालाई कम्तीमा दुई देखि तीनपटकसम्म लाग्न सक्छ ।

मेन्स्टुअल कप कसरी सफा गर्ने ?

मेन्स्टुअल कप प्रयोग गर्नुअघि स्टोभमा वा माइक्रोवेभमा छ मिनेटसम्म तातो पानीमा उमाल्नुहोस् ताकि यो प्रयोगको लागि सुरक्षित हुन सकोस् । धेरै ब्रान्डहरूले यसको लागि विशेष प्रकारको कन्टेनर पनि प्रदान गर्छन् । यो कप महिनावारीको समयमा बारम्बार प्रयोग गर्नुपर्ने भएकाले यसलाई पानी र साबुनले राम्ररी सफा गर्न सकिन्छ ।

महिनावारी सकिएपछि भने राख्नुभन्दा अगाडि उमालेको जस्तै उमाल्नुपर्छ । त्यसपछि यसलाई अर्कोपटक महिनावारी नहुञ्जेल यसलाई कपडाको झोलामा बन्द गरेर राख्नुपर्छ । यसलाई फेरी प्रयोग गर्नुअघि फेरि तातो पानीमा उमालेर गर्नुपर्छ ।

स्वास्थ्यको लागि कतिको खतरा हुन सक्छ ?

मेस्टुअल कप राम्ररी सेनिटाइज गरेर प्रयोग गर्दा यसमा कुनै खतरा छैन । तर यसलाई राम्ररी सफा गरेर प्रयोग गरिएन भने यसले संक्रमणको जोखिम बढाउन सक्छ । यदि गुप्तंगमा यो कप सुक्ष्मजीवहरुसँग सम्पर्कमा आयो भने यो कपले स्वास्थ्यमा हानी पुयाउन सक्छ । त्यस्तै जो महिलाहरुलाई कन्डमबाट एलर्जी भएको छ भने त्यस्ता महिलाहरुले मेस्टुअल कपको साटोमा सेनेटरी प्याड या सफा कपडा नै प्रयोग गर्नुपर्ने स्त्रीरोग विशेषज्ञ बताउँछन् ।

मेस्टुअल कप लगाउँदा के गर्ने के नगर्ने ?

सामान्यतया, महिनावारी कप राख्दा पिसाब गर्न कुनै समस्या हुँदैन । तर यदि दबाब महसुस भयो भने, यो कप योनांगभित्र अलि अगाडि लानुपर्छ । परिवार नियोजनको लागि पाठेघरमा आईयूडी राखेका महिलाले पनि यो कप प्रयोग गर्न सक्छन् । किनभने दुवैको ठाउँ फरक छ । एउटा पाठेघर भित्र हुन्छ, अर्को योनांगभित्र ।

तर, यौनसम्पर्क गर्दा यो कपलाई योनांगबाट निकाल्नुपर्छ । कहिल्यै योनसम्पर्क नगर्ने महिलाहरुको लागि पनि नरम प्रकारको कप उपलब्ध छन् । विज्ञहरुका अनुसार अझैपनि धेरै महिलाहरुलाई मेस्टुअल कपबारे जानकारी छैन । किनभने यसबारे प्रचार राम्रोसँग हुन सकेको छैन । विस्तारै यसको प्रचार बढ्दै गएको छ ।

मेस्टुल कप प्रयोग गर्दा कति फाइदा ?
महिनावारी कपको सबैभन्दा ठूलो विशेषता भनेकै यो स्थायी प्रकृतिको वस्तु हो । महिलाको आफ्नो सम्पूर्ण जीवनकालमा औसत ४५० पटक महिनावारी हुने विश्वास गरिन्छ ।

यसको मतलब एउटी महिलाले आफ्नो जीवनमा करिब ७ हजार २०० सेनेटरी प्याडहरू प्रयोग गर्नुपर्ने हुन्छ । जबकि महिनावारी कपको ठूलो विशेषता भनेको एक कप ३ देखि १० वर्षसम्म टिक्न सक्छ । यसको अर्को विशेषता यो हो कि यसले बनाएको भ्याकुमले महिनावारीको रगतलाई हावाको सम्पर्कमा आउन दिँदैन, जसका कारण यस समयमा अन्डरवियरबाट गन्ध आउँदैन ।