काठमाडौं । पछिल्ला केही दिनहरूमा विश्वले अन्तर्राष्ट्रिय सीमा पार गर्न खोज्ने आप्रवासीहरू संलग्न दुई ठूला विपत्तिहरू देखेको छ । शुक्रबार मोरक्कोलाई स्पेनबाट अलग गर्ने एन्क्लेभमा मेलिलाको घेरा पार गर्ने क्रममा २३ जनाको मृत्यु भएको थियो ।

त्यसको तीन दिनपछि टेक्सासको सान एन्टोनियोमा प्रहरीले बेवारिसे ट्रक भित्रबाट ५० भन्दा बढी व्यक्तिको शव फेला पार्‍यो ।

वास्तवमा, कोभिड-१९ को कारणले भएको अशान्तिले अवैध आप्रवासनका लागि प्रयोग हुने मार्गहरूमा मानिसको संख्या बढेको छ । त्यसैले धेरै देशहरूले यी बाटोमा कडा प्रतिबन्ध लगाउन थालेका छन् ।

यसका कारण आगामी दिनमा मृत्यु हुनेको संख्या बढ्न सक्ने विज्ञहरुले बताएका छन् ।

संयुक्त राष्ट्र संघको एजेन्सी इन्टरनेशनल अर्गनाइजेसन फर माइग्रेसन (आइओएम) ले सन् २०१४ यता अमेरिका वा युरोपेली युनियन देशहरूमा पुग्ने क्रममा ५० हजार आप्रवासी या त मारिएको वा बेपत्ता भएको अनुमान गरेको छ ।

यो संख्या अझ बढी हुन सक्ने निकायको विश्वास छ । तर यी आप्रवासीहरू संसारभरि जाने सबैभन्दा खतरनाक सडकहरूको बारेमा पनि जान्न महत्त्वपूर्ण छ ।

मध्य भू-मध्यसागर

एजेन्सीका अनुसार मध्य भूमध्यसागर आप्रवासीहरूका लागि सबैभन्दा खतरनाक मार्ग हो । एक अनुमानअनुसार सन् २०१४ यता उत्तर अफ्रिकाबाट भूमध्यसागर हुँदै युरोप जाने क्रममा १९ हजार ५०० जनाको मृत्यु भएको छ ।

भूमध्यसागर पार गर्ने क्रममा अधिकांश दुर्घटना डुङ्गामा ओभरलोड गर्ने वा कुनै न कुनै रूपमा यात्रुका कारण हुने गरेको छ । यसले झन् खतरा बढाउँछ । ट्युनिसियाका मानिसहरू लिबिया छोडेर भूमध्यसागर हुँदै युरोप जान्छन् । युरोप जाने बाटोमा समुद्रमा डुबेर मृत्यु भएकाहरुको सम्झनामा समाधिस्थल निर्माण गरिएको छ ।

अफ्रिकाका आन्तरिक मार्गहरू

धेरै अफ्रिकी आप्रवासीहरूको लागि युरोप पुग्ने सपना आफ्नै महादेशको यात्राबाट सुरु हुन्छ । उत्तर अफ्रिकाका देशहरूमा पुग्न सहारा मरुभूमि पार गर्नुपर्छ । तर कठिन वातावरणीय अवस्थाले यस मार्गमा ठूलो चुनौती खडा गरेको छ । सन् २०१४ देखि २०२२ सम्म सहारा पार गर्ने क्रममा ५ हजार ४ सय जनाको ज्यान गएको आइओएमको अनुमान छ ।

आप्रवासी अब्दुल्लाह इब्राहिमले समाचार एजेन्सी एएफपीलाई सहारा पार गर्ने अनुभव सेयर गर्दै मरुभूमिमा मानिस मारिने गरेको बताए । मरुभूमि पार गर्ने क्रममा खानेपानीको अभावका कारण पनि धेरै मानिसको मृत्यु हुने गरेको छ । अर्को ठूलो चुनौती यस मार्गमा मानव तस्करहरूको सक्रियता हो । आइओएमले हालै यस क्षेत्रमा तस्कर र सीमा एजेन्टहरूले गरेको हिंसाले सहारा मरुभूमिमा मानिसहरु मारिने गरेको बताएको छ ।

अमेरिका–मेक्सिको सीमा

आप्रवासीहरूले अमेरिकी महाद्वीपमा प्रयोग गर्ने अधिकांश मार्गहरू अमेरिकामा छैनन् । तर यसबाट अन्यत्र जानका लागि यस क्षेत्रका सडकको प्रयोग हुने गरेको छ । अमेरिका-मेक्सिको सीमाका चुनौतीहरू कम छैनन् । भौगोलिक हिसाबले यो क्षेत्र निकै कठिन छ । यसले मरुभूमिको ठूलो भाग पनि ओगटेको छ ।

आप्रवासीहरू अक्सर यहाँ खतरनाक रियो ग्रान्डे (मेक्सिकोमा रियो ब्राभो भनेर चिनिन्छ) सडक पार गर्ने प्रयास गर्छन् । यो नदी सिमानामा समानान्तर बग्छ । यसरी धेरैजसो मानिसको डुबेर मृत्यु हुने गरेको छ । सन् २०१४ यता यस मार्गमा ३ हजार जनाको ज्यान गएको आइओएमले जनाएको छ ।

यस्ता प्राकृतिक प्रकोपबाट बच्न सवारीसाधनमा लुक्ने विकल्प खोज्नेहरू बढी जोखिममा हुन्छन् । आइओएमका प्रवक्ता सफा सेहलीले भनिन्, ‘हालका दिनहरूमा, अमेरिका जाने बाटोमा धेरै मानिसहरूको मृत्यु भएको छ ।’

डिसेम्बर २०२१ मा, दक्षिणी मेक्सिकोको चियापासमा ट्रक दुर्घटना हुँदा ५६ आप्रवासीको मृत्यु भएको थियो ।

एशियाली मार्ग

आइओएमले सन् २०२० मा १० आप्रवासीमध्ये चार एसियामा जन्मेको जनाएको छ । एसियामा धेरै महत्त्वपूर्ण प्रवासी मार्गहरू छन् ।

संयुक्त राष्ट्रसंघीय निकायले एसियामा विगत आठ वर्षमा ५ हजार मानिस बेपत्ता भएको जनाएको छ । मृत्यु हुनेमा अधिकांश रोहिंग्या र बंगलादेशी आप्रवासीहरू बंगालको खाडी र अण्डमान सागर पार गरेर छिमेकी देश वा युरोप जान खोजिरहेका थिए ।

तर यो यात्रामा उनीहरुले धेरै कठिनाइको सामना गर्नुपरेको छ । अन्य मार्गहरूमा, यी आप्रवासीहरू प्रायः मानव बेचबिखन गिरोहहरूको सिकार हुन्छन् ।

अर्को खतरनाक मार्ग इरान र टर्कीबीचको सीमा हो । तालिबानले गत वर्ष अफगानिस्तान कब्जा गरेपछि यस मार्गले अफगान शरणार्थीहरूको अभूतपूर्व आगमन हुन थालेको छ । संयुक्त राष्ट्रसंघको शरणार्थी निकाय यूएनएचसीआरले इरान र अन्य छिमेकी देशहरूमा २० लाख मानिसले आफूलाई शरणार्थीको रूपमा दर्ता गराएको बताएको छ ।